Schijnzelfstandigheid zzp’ers

Wat wordt bedoeld met schijnzelfstandigheid van zzp’ers?
Met schijnzelfstandigheid wordt de situatie bedoeld waarin een zzp’er voor een opdrachtgever werkt op een dusdanige wijze dat het meer weg heeft van een dienstverband. Om een dergelijke situatie te voorkomen is in 2016 de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) in het leven geroepen.

De wet DBA en het handhavingsmoratorium
De wet DBA had destijds niet het gewenste effect. De criteria van schijnzelfstandigheid brachten niet de gewenste duidelijkheid, maar zorgden juist voor veel verwarring bij zzp’ers en opdrachtgevers. Om die reden besloot de Belastingdienst een overgangsperiode in te stellen; het zogenaamde handhavingsmoratorium Wet DBA. Dit hield in dat de Belastingdienst besloot geen boetes of naheffingen op te leggen, tenzij er sprake was van kwade opzet. Dit handhavingsmoratorium was oorspronkelijk bedoeld als tijdelijke oplossing in afwachting van een nieuwe wet en meer duidelijkheid. Inmiddels is het handhavingsmoratorium echter al sinds 2016 van kracht.

Opheffing handhavingsmoratorium
Op 1 januari 2025 is het echter dan toch eindelijk zover: het handhavingsmoratorium wordt afgeschaft. Dat betekent dat de Belastingdienst gaat handhaven op schijnzelfstandigheid.
Bij constatering van schijnzelfstandigheid zal de Belastingdienst als eerste bij de opdrachtgever aankloppen. Coulancehalve beschouwt de Belastingdienst 2025 als een overgangsjaar. Dat houdt in dat er nog geen boetes zullen worden uitgedeeld, maar er eerst gewaarschuwd zal worden. Wel zul je als opdrachtgever moeten kunnen aantonen dat je stappen onderneemt ter opheffing/voorkoming van schijnzelfstandigheid. Omdat het voorkomen van schijnzelfstandigheid natuurlijk deels ook de verantwoordelijkheid is van de zzp’er, is een goede communicatie tussen opdrachtgever en zzp’er vanaf 2025 belangrijker dan ooit.

Wat kun je als opdrachtgever en zzp’er doen om schijnzelfstandigheid te voorkomen?
Er zijn een heleboel aanwijzingen te bedenken die kunnen duiden op schijnzelfstandigheid, deze situaties moet je dus zien te vermijden. Hieronder zetten we er een aantal voor je op een rij.

Een gezagsverhouding
Uiteraard dient er geen gezagsverhouding te bestaan tussen een opdrachtgever en een zzp’er. Je kunt de schijn van een gezagsverhouding voorkomen door ervoor te waken dat je als opdrachtgever instructies geeft of toezicht houdt. De zzp’er bepaal zelf hoe hij of zij te werk gaat om het door de opdrachtgever gewenste resultaat te bereiken.

Verplichte persoonlijke arbeid
Van een werknemer wordt verwacht dat hij zelf zijn werk doet, een werknemer kan niet besluiten zich door iemand te laten vervangen. De zzp’er bepaalt zelf op welke manier de opdracht wordt uitgevoerd en kan dus ook besluiten een vervanger in te zetten.

Vaste werktijden
Een werknemer heeft meestal vaste werktijden of flexibele werktijden binnen een bepaalde marge. Wie een zzp’er inschakelt laat het aan de zzp’er over zijn of haar werktijden te bepalen. Afgesproken kan worden binnen welke termijn het werk gedaan moet zijn, maar de zzp’er bepaalt zelf op welke tijdstippen er gewerkt wordt. De verplichting van vaste werktijden dient te worden vermeden.

Vaste werkplek
Het kan soms heel handig zijn, maar als een zzp’er altijd op de locatie van de opdrachtgever aan het werk is, kan dat de indruk wekken dat er sprake is van een dienstverband. Het is daarom raadzaam dat de zzp’er ook zeer regelmatig op andere locaties aan het werk is. Het is verstandig om hier afspraken over te maken.

Inbedding in de organisatie
Een zzp’er die veel voor dezelfde opdrachtgever werkt, leert waarschijnlijk de medewerkers van het bedrijf goed kennen. Dat kan zelfs handig zijn voor de uitvoering van de opdracht, maar als de zzp’er min of meer dezelfde werkzaamheden verricht als het personeel en volledig geïntegreerd is in het team, zal dit de schijn van een dienstbetrekking veroorzaken. Zorg er daarom voor dat er een duidelijke scheidslijn is tussen de vaste medewerkers en zzp’ers. Dat kun je verwezenlijken door zzp’ers bijvoorbeeld niet te betrekken bij vergaderingen en ze niet te laten deelnemen aan trainingen of personeelsuitjes.

Gebruik van eigen materialen en gereedschap
Zorg ervoor dat je als zzp’er je eigen gereedschap en materialen gebruikt. Werknemers maken normaliter gebruik van de middelen die door de werkgever worden verstrekt c.q. beschikbaar gesteld. Het gebruik van eigen materialen voorkomt de schijn van een dienstverband.

Uurtarief onder het minimum
Hoewel er geen minimum uurtarief voor zzp’ers bestaat, is het aan te raden de zzp’er minimaal
€ 33,00 per uur te betalen. Betaal je als opdrachtgever een lager tarief, is de kans groot dat de Belastingdienst zal concluderen dat er sprake is van schijnzelfstandigheid en zal overgaan tot naheffing van premies.

Langdurige samenwerking zonder duidelijke einddatum
Een langdurige samenwerking tussen opdrachtgever en zzp’er zonder specifieke projecten of duidelijke einddatum kan lijken op een dienstverband. Maak daarom duidelijke afspraken met elkaar waarin je vastlegt dat de samenwerking een specifiek project betreft, met bij voorkeur een specifieke start- en einddatum.

Meerdere opdrachtgevers
Het is raadzaam om als zzp’er voor meerdere opdrachtgevers te werken. Als een zzp’er uitsluitend voor één opdrachtgever werkt kan dit de schijn van een dienstverband wekken. Zorg er daarom als zzp’er voor dat je – indien mogelijk – meerdere opdrachtgevers hebt.

Ondernemersrisico en aansprakelijkheid
Iemand met een dienstverband ontvangt maandelijks of vierwekelijks een vast salaris, of de werkgever nu veel of weinig omzet heeft gemaakt. Een zzp’er draagt zijn of haar eigen ondernemersrisico, denk hierbij bijvoorbeeld aan het niet betaald krijgen van een opdracht. Het is belangrijk dat duidelijk is dat de zzp’er factureert op basis van voltooide projecten en zelf aansprakelijk is voor fouten of schade.

Vragen?
Het is belangrijk om te beseffen dat je als opdrachtgever heus niet meteen te maken krijgt met naheffingen en boetes als één of enkele van bovengenoemde criteria op jouw samenwerking met zzp’ers van toepassing is. Aan de andere kant kan het bepalen of er sprake is van schijnzelfstandigheid niet aan de hand van eenduidige regels plaatsvinden, simpelweg omdat die regels er niet zijn. Vraag je je af of jij als opdrachtgever of zzp’er voldoende maatregelen hebt genomen om schijnzelfstandigheid te voorkomen? Neem dan gerust contact met ons op. De specialisten van Fisc-Account bekijken graag samen met jou welke maatregelen of aanpassingen voor jou wellicht wenselijk zijn.